Skolyoz Nedir?
Görülme sıklığı % 0.2 – 6 arasında değişen Skolyoz bilinen en eski omurga deformitesidir. Travma, doğumsal gelişim bozuklukları gibi çok çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebildiği gibi, skolyoz olgularının %80’inin nedeni bilinmemektedir. Genellikle gelişme çağının başlangıcında, çocukta omuz asimetrisi, sırtın bir bölümünde kabarıklık, kalçaların aynı seviyede durmaması gibi bulgularla anne ve baba tarafından fark edilir.
Skolyoz omurganın yana 10 derecenin üzerindeki eğilmedir. Normal ve sağlıklı omurgada, omurlar arkadan bakıldığında yukardan aşağıya yani boyun, sırt ve bel bölgelerinde düz bir hat şeklinde uzanır. Skolyozda ise omurlar sağa veya sola doğru yer değiştirir ve aynı zamanda kendi eksenleri etrafında döner. Bu nedenle üç boyutlu bir deformite (şekil bozukluğu) olarak tanımlanır.
Skolyoza bağlı olarak omurga dışında kalça, göğüs kafesi ve kürek kemiklerinde de kaymalar oluşur, duruş ve görüntü bozukluğu ortaya çıkar. Gelişme çağındaki çocuklarda bu durum, gelişen ve büyüyen omurgada anormal yüklenmeye ve bunun sonucu olarak da omurlarda deformelere neden olur.
Skolyozda Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uygulamaları
Cobb açısı 20-30 derece olan gelişme çağındaki çocuklarda korse ile veya dönemine göre korsesiz skolyoz rehabilitasyon programları uygulanır. Erişkinlerde 30-40 derece açısı olanlar ve ağrısı olanlar da bu programlardan yarar görür.Skolyoz tedavisinde öne çıkmış birçok fizyoterapi yaklaşımı vardır. Vojta terapisi, akupunktur uygulamaları ve en çok üzerinde çalışma yapılan Schroth tedavisi gibi. Fizik tedavi detayları mutlaka çocuklara ve ailelere durumları ayrıntılı olarak anlatılmalı ve yapılması gerekenler konusunda gerekli işbirliği sağlanmalıdır. Bu programların bir kısmı yoğun olarak uygulanabildiği gibi haftada 3-4 günlük seanslarla da sürdürülebilir.
KİFOZ
Hiperkifoz (artmış kifoz) her yaşta ve her iki cinsiyette de görülebilir. Yaşlanmaya bağlı oluşabileceği gibi, hastalıklara ikincil olarak ya da duruş bozukluğuna bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Hiperkifozun en yaygın şekillerinden birisi de büyüme çağındaki çocuklarda (özellikle erkek çocuklarında daha yaygındır) görülen kifoz çeşididir. Adölesan kifoz (scheuermann kifozu) olarak adlandırılan bu durum; omuzların yuvarlaklaşmasına, solunumun yüzeyelleşmesine, o bölgenin fonksiyonunun yetersizleşmesine, vücut görünümünde çeşitli bozulmalara ve duruş bozukluğu oluşmasına neden olur. Bu dönemdeki çocukların yakınması sırt bölgesinde hissedilen ağrıdır. Ayrıca hiperkifoz sadece bulunduğu bölgeyi etkilemez ilerleyen dönemler de diğer kas iskelet sistemi bozukluklarına da neden olabilir. Hipokifoz (azalmış kifoz) ise daha nadir olarak görülen bir durumdur ve yine duruş bozukluğuna bağlı olarak ya da hastalıklara ikincil olarak ortaya çıkabilir.
KİFOZ REHABİLİTASYONU
Artmış ya da azalmış kifozun en önemli tedavi şekli özelleşmiş egzersiz programlarının olduğu rehabilitatif tedavilerdir. Eğriliğin bozulmasına sebep olan durumu belirledikten sonra özellikle esneklik ve kuvvetlendirme programları tedavinin temelini oluşturur.Egzersiz programlarının yanı sıra duruş (postür) eğitimleri ve doğru duruşu sağlayacak özel korseler tedavide başarı sağlayan unsurlardır. Bu dönem de eğer eğriliğin derecesi çok artmış (70 ve üzerindeki değerler) ve mevcut tedaviler ile başarı sağlanamamış ise hastalara cerrahi tedavi önerilebilir.
LORDOZ
Bel ve boyun bölgesinde bulunan doğal eğriliğin artması durumu hiperlordoz olarak adlandırılır. Bu durumda bel ya da boyundaki eğrilik tıpkı bir çukur görüntüsü alır. Daha çok bel ve karın ya da boyun ön ve arka grup bölgesindeki kasların dengesizliğine bağlı olarak ortaya çıkarken, başka hastalıklara bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Tam tersi yani hipolordoz ise bel ya da boyun bölgesindeki kavisin azalması şeklinde (boyundaki eğriliğin azalması boyun düzleşmesi, beldeki eğriliğin azalması ise bel düzleşmesi olarak da adlandırılır) ortaya çıkan klinik tablodur. Her iki durum da kas zayıflığına ve/veya hastalıklara bağlı oluşabilir. Bel ve boyun da ağrılarla seyreder ve yaşam kalitesinin azalmasına neden olur. İlerleyen zamanlarda diğer bölgeleri de etkileyerek total bir kas iskelet sistemi problemi haline gelir.
LORDOZ REHABİLİTASYONU
Artmış veya azalmış lordozun tedavisinde omurganın bütün olarak detaylı bir şekilde değerlendirilmesi tedavi programının belirlenmesi için önemlidir. Tedavinin temelini kifozda olduğu gibi egzersiz programı oluşturur. Özellikle bel ve karın kaslarının kuvvetlendirilmesi bacak arka grup kasları başta olmak üzere kas gruplarının esnekliğinin artırılması başarı sağlayan yönlerdir. Buna ek olarak hastaya doğru postür alışkanlığının kazandırılması da tedavinin bir parçası olmalıdır. Ortopedik manuel tedavi eğitimi almış fizyoterapistler, omurganın doğru pozisyonunu tespit ederek kişiye özel egzersizler belirleyerek lordoz veya kifoz problemleri sonucu doğabilecek kas iskelet sistemi problemlerini gidermektedirler.